Xe ô tô tự lái: Tìm hiểu 5 cấp độ tự hành trong tương lai

Sẽ còn khoảng tầm 4 năm nữa (sớm nhất khoảng 3 năm theo dự kiến của Daimler) thì trên thị trường sẽ xuất hiện những chiếc xe ô tô tự lái. Trong đó, Việt Nam cũng góp mặt trên thị trường này, khi cũng đang chạy đua để cho ra mắt những sản phẩm ô tô điện tự lái sắp tới.

Vậy, xe ô tô tự lái là như thế nào? Chúng được phân chia thành mấy cấp độ? Khả năng tự hành của từng cấp độ tự lái được phân định ra sao? Hãy cùng VATC chúng tôi tìm hiểu chi tiết ngay dưới đây:

5 cấp độ tự hành của xe ô tô tự lái

Khác với công nghệ hỗ trợ lái xe hiện nay như giữ khoảng cách, giữ làm đường…, xe tự động lái trong tương lai sẽ hoàn toàn không cần sự hiện diện của con người để điều khiển, nghĩa là nó sẽ tự động đi, tự động phanh nếu nhận thấy có chướng ngại vật và tự động đánh lái khi cần… Trong quá trình phát triển dòng xe tự hành, người ta chia thành 5 cấp độ cho loại xe này. Định nghĩa này được hiệp hội kỹ sư xe hơi (SAE) đưa ra vào năm 2014.

1. Xe tự hành cấp độ 0

Ở cấp độ này, chiếc xe hoàn toàn không có tính năng tự động lái (self-driving). Hầu hết các dòng xe thông dụng trên thị trường hiện nay đều được xếp vào cấp độ này, kể cả là những mẫu ô tô có các tính năng như cảnh báo điểm mù, cảnh báo và chạm… Cấp độ 0 nghĩa là chiếc xe sẽ hoàn toàn phụ thuộc vào người lái điều khiển các tính năng của xe như tăng ga, đánh lái, phanh…

2. Xe tự hành cấp độ 1

Cấp độ này sẽ có một số tính năng hỗ trợ người lái. Một chiếc xe tự hành cấp độ 1 có thể sẽ có một hoặc nhiều hệ thống có thể điều khiển tốc độ hoặc hướng lái của xe, nhưng nó sẽ không có cả hai cùng lúc. Những người biết về xe ô tô chắc hẳn đã nghe tới tính tăng Cruise Control rồi, đây là một tính năng giữ chân ga tự động khi được thiết lập bởi người lái, là một ví dụ điện hình của cấp độ 1.

Ngoài Cruise Control ra thì một số hãng xe như Subaru còn có thêm tính năng điều khiển làn đường chủ động trên những dòng xe phổ thông nhưng nó không được thịnh hành. Trong năm 2021 này, hầu hết các dòng xe hơi đời mới được bán ra tại thị trường Mỹ sẽ có tính năng tự động phanh/thắng khẩn cấp, tính năng này cũng thuộc cấp độ 1.

3. Xe tự hành cấp độ 2

Chiếc xe ở cấp độ 2 sẽ hỗ trợ người lái nhiều hơn. Một số hãng xe cao cấp hiện nay đã cung cấp tính năng tự điều khiển hướng lái và tốc độ đồng thời, mà không cần tương tác bởi người lái trong một khoảng thời gian nhất định (dưới 60 giây).

Volvo, BMW và Mercedes-Benz đều đã cung cấp tính năng tự hành cáp độ 2, nhưng tất cả đều yêu cầu người lái phải theo dõi điều kiện vận hành xung quanh khi xe di chuyển. Autopilot của Tesla cũng được xem là một tính năng tự hành cấp độ 2.

Tính năng này sẽ điều chỉnh lực xoay trên vô lăng dựa trên khả năng tập trung của lái xe. Xe tự hành ở cấp độ 2 không thể tự điều khiển xe trong mọi trường hợp, kể cả khi xe đang di chuyển trên đường cao tốc.

4. Xe tự hành cấp độ 3

Xe tự hành cấp độ 3 là tự hành tùy điều kiện. Một số hãng xe như Volvo hay Ford công bố sẽ bỏ qua giai đoạn này. Không giống như cấp độ 2, những dòng xe tự hành thuộc cấp độ 3 có thể tự điều khiển xe trong nhiều tình huống. Chiếc xe cũng sẽ tự theo dõi điều kiện vận hành nhưng nó sẽ chuyển về cho người lái điều khiển khi chúng không thể xử lý được những tình huống khó.

Theo định nghĩa từ SAE, xe tự hành cấp độ 3 sẽ yêu cầu người lái can thiệp khi hệ thống tự động lái có lỗi. Nhưng một số hãng sản xuất xe cho rằng, điều này có thể ảnh hưởng tới tính an toàn của người lái, bởi vì đôi khi họ chưa sẵn sàng để can thiệp vào.

5. Xe tự hành cấp độ 4

Cấp độ 4 gần như là một chiếc xe tự hành hoàn chỉnh. Gần đây, Volvo và Ford đều công bố sẽ cho ra đời những chiếc xe tự hành cấp độ 4 vào năm 2021. Hiện tại, vẫn chưa rõ những chiếc xe này sẽ dành cho người tiêu dùng hay cho các dịch vụ chia sẻ xe, nhưng rõ ràng rất nhiều hãng xe đang hướng tới cập độ này.

Người lái sẽ không cần tương tác với chiếc xe ở cấp độ 4 và chiếc xe sự tự động dừng lại khi phát hiện có lỗi. Điều này lý giải vì sao cả Volvo và Ford đều bỏ qua xe tự hành cấp độ 3 khi xảy ra lỗi. Ở cấp độ 4, chiếc xe sẽ dừng lại hẳn thay vì yêu cầu người lái can thiệp vào khi phát hiện lỗi để đảm bảo tính an toàn.

Xem thêm: Tìm hiểu cấu tạo xe ô tô điện

#Những tính năng tích hợp khác ở cấp độ 4

Một vài hãng xe như Mercedes-Benz hay Tesla đã tích hợp tính năng tự động giảm tốc độ xe hoặc phát ra cảnh báo bằng đèn nếu phát hiện người lái mất tập trung. Volvo cho biết, họ sẽ tung ra thị trường chiếc XC90 với cả tính năng tự động lái và người lái trong tương lai.

Gần đây có một vụ tai nạn xe tự lái nghiêm trọng của Uber, trong đó nạn nhân là chiếc CX90 của Volvo. Theo kết quả từ cuộc điều tra thì vụ tai nạn này không phải do bản thân chiếc xe mà chiếc xe bị một chiếc xe khác va chạm vào dẫn tới lật nghiêng xe. Không rõ là có người lái ngồi trong hay không và chiếc xe kia đâm kiểu gì mà Volvo bị lật nghiêng, và câu hỏi là tại sao chiếc xe không dừng lại nếu phát hiện có lỗi mà lại để bị đâm tới lật xe. Chúng ta đều chưa biết.

6. Xe tự hành cấp độ 5

Xe tự hành cấp độ 5 là xe tự hành hoàn toàn. Đây là cấp độ cao nhất và nếu chiếc xe nào đạt được tới cấp độ này, nó có thể tự động lái trong mọi điều kiện và không cần tới sự có mặt của người lái.

Có thể chúng ta sẽ cảm thấy ở cấp độ 4 và cấp độ 5 không có quá nhiều điểm khác nhau, nhưng đây là một bước nhảy vọt và chiếc xe sẽ cần phải được trang bị rất nhiều công nghệ. Ở cấp độ 4, khi chiếc xe phát hiện ra lỗi thì vẫn cần con người tới để xử lý, còn cấp độ 5 thì không cần tới con người mà nó sẽ tự xử lý các tình huống xảy ra.

Các bộ phận cơ bản của xe như tay lái, chân ga, chân phanh sẽ không cần thiết trên một chiếc xe tự hành cấp độ 5 bởi vì chúng không cần con người điều khiển.

#Đánh giá chung về xe ô tô tự lái

Để một chiếc xe có thể tự đọc mọi điều kiện đường xá, tín hiệu giao thông và biển báo trong mọi điều kiện thời tiết đòi hỏi các cảm biến trên xe phải hoạt động cực kỳ chính xác và khả năng tính toán cực kỳ cao.

Hiện tại, chưa có hãng xe nào trên thế giới đưa ra lịch trình cụ thể cho cấp độ xe tự hành cuối cùng này, mà chỉ đưa ra một mốc thời gian chung chung là khoảng 1 thập kỷ nữa.

Trong một nghiên cứu gần đây, Navigant chỉ ra rằng, những chiếc xe ô tô tự lái trong thời gian ban đầu sẽ dành cho những dịch vụ chia sẻ xe (Lyft, Uber ngày nay) chứ không dành cho người dùng cá nhân, và chúng sẽ được điều hành bởi những hãng sản xuất xe để quản lý an toàn tốt hơn.

Nói chung, ở tương lai thì xe tự hành chắc chắn sẽ có mặt trên thị trường và nhiều khả năng thì chúng ta sẽ có những chiếc xe taxi tự hành hơn là xe cá nhân. Lúc này, khi chúng ta gọi xe thì sẽ có một chiếc xe không người lái tới đọn và đưa chúng ta đi. Ma không biết, quỷ không hay!.