Xéc măng động cơ là một chi tiết quan trọng bên trong động cơ ô tô, chúng còn được biết đến với tên gọi là bạc piston, tên tiếng anh của chúng là segment. Bởi chúng đảm nhiệm nhiệm vụ quan trọng, và hoạt động trong môi trường khắc nghiệt, nên được thiết kế rất bền vững và cứng cáp.
Những thông tin cần biết về xéc măng động cơ ô tô
Ở bài viết này, VATC sẽ giúp các bạn sẽ hiểu rõ được toàn bộ thông tin về xéc măng ô tô mà bạn cần tìm hiểu về yêu cầu, phân loại, chức năng, nguyên lý, những dấu hiệu hư hỏng, các phương pháp kiểm tra, cũng như cách lựa chọn và thay thế xéc măng phù hợp nhất. Chúng ta cùng bắt đầu nào:
-
Yêu cầu của vật liệu chế tạo xéc măng ô tô
Như đã nói, với điều kiện làm việc thực sự khắc nghiệt của segment, vì vậy mà vật liệu để chế tạo xéc măng cần phải đáp ứng đủ các yêu cầu sau:
- Hệ số giãn nở nhiệt và hệ số ma sát nhỏ.
- Có độ cứng, sức bền phù hợp trong điều kiện ma sát giới hạn.
- Tính đàn hồi và sự ổn định trong điều kiện nhiệt cao phải tốt.
Do đó mà chúng ta sẽ thường gặp những segment có chất liệu bằng hợp kim, gang xám.
-
Xéc măng động cơ ô tô có bao nhiêu loại
Xéc măng có 2 loại chính là loại Dầu và loại Khí. Trong đó loại xéc-măng khí lại được chia làm 3 loại là loại có vát mặt trên, loại côn và loại côn cắt phía dưới; còn xéc măng dầu cũng được chia làm 2 loại là loại có lò xo và loại 3 vòng.
-
Chức năng chính của xéc măng
Segment có 4 chức năng chính như sau:
- Duy trì sự nén khí giữa thành xilanh với piston.
- Tạo lớp màng bôi trơn giữa piston và xi lanh.
- Làm chi tiết truyền nhiệt trung gian cho piston ra xilanh.
- Ngăn không cho piston gõ (va đập) vào thành xilanh.
Dựa vào chức năng mà ta có nguyên lý hoạt động của xéc măng động cơ như sau
-
Nguyên lý hoạt động của xéc-măng
Luôn có xu hướng bung ra để ôm sát thành xi lanh, khi động cơ hoạt động thì xéc măng liên tục di chuyển lên xuống trong chu trình nạp-nén-nổ-xả:
- Ở kỳ hút: xéc măng động cơ có xu hướng di chuyển lên trên, nằm sát ở “cạnh trên” rãnh xéc măng.
- Ở kỳ xả và nén: xéc măng có xu hướng di chuyển xuống dưới, nằm sát ở “cạnh dưới” rãnh xéc măng.
- Khi xéc măng nằm ở “giữa rãnh” hoàn toàn, thì chúng không nằm sát “cạnh” nào cả, khi động cơ hoạt động ở tốc độ cao thì lúc này xéc măng động cơ sẽ lắc qua lại và di chuyển tự do trong rãnh của xéc măng.
- Ở kì nổ: cả xéc măng và piston đều đi xuống, áp suất nén trong động cơ sẽ đẩy xéc măng xuống “cạnh dưới” của rãnh xéc măng. Lúc này khí nén sẽ đi vào khoảng trống ở phần trên rãnh xéc măng, rồi đẩy mạnh xéc măng áp sát vào lòng xi lanh. Ở giai đoạn này, xéc măng sẽ bung ra mạnh nhất để làm tăng tối đa độ kín.
Trong quá trình hoạt động khắc nghiệt như vậy, dù được chế tạo bởi những vật liệu tốt, nhưng lâu ngày xéc măng sẽ bị hỏng và gây ra nhiều hiện tượng hư hỏng, chúng ta phải thay thế.
-
Dấu hiệu cho thấy xéc măng động cơ cần được thay thế
Nằm tận bên trong động cơ, nên chúng ta không thể mở ra dễ dàng như những chi tiết khác để kiểm tra, vì vậy, để nhận biết được xéc măng ô tô có gặp phải vấn đề hay không, các bạn hãy tham khảo những dấu hiệu sau:
- Khi khí thải, khói xả ra quá nhiều.
- Dầu bôi trơn có dấu hiệu hao hụt nhanh.
- Động cơ tăng tốc yếu.
- Công suất động cơ thấp.
Tuy 4 nguyên nhân trên cũng có thể xảy ra nếu những bộ phận khác trên hệ thống động cơ gặp vấn đề. Vì vậy, hãy kiểm tra thật kỹ xung quanh động cơ và các chi tiết như bugi, hệ thống phun nhiên liệu, các chỗ chảy dầu ở động cơ… và những hư hỏng ở động cơ ô tô trước khi quyết định “rã máy”.
-
Cách lựa chọn mua xéc măng ô tô
Hiện nay chúng ta rất dễ để có thể chọn mua xéc măng động cơ ô tô, nhưng việc mua xéc măng mới để thay thế sẽ phụ thuộc vào chế động gia công lại thành xilanh.
# Nếu xilanh mòn không đáng kể: các bạn có thể sử dụng xéc măng loại tiêu chuẩn phù hợp với độ mòn, côn, độ lệch trong khoảng cho phép.
# Nếu xilanh đã gia công lại với đường kính khác lớn hơn: thì các bạn cần xác định chính xác kích cỡ để chọn mua phù hợp. Xéc măng có độ côn tiêu chuẩn khoảng 0,13 – 0,23nm, nếu độ côn vượt quá mức cho phép, cần chọn lại xéc măng ô tô và gia công lại xilanh để chúng tương thích.
-
Hướng dẫn thay xéc măng cơ bản
#Bước 1: Tháo xéc măng động cơ cũ ra khỏi piston
#Bước 2: Làm sạch rãnh xéc măng
#Bước 3: Tra dầu
#Bước 4: Lắp xéc măng ô tô mới vào rãnh
#Bước 5: Định vị các rãnh
Khi định vị các rãnh, các bạn lưu ý những thông số sau:
- Khe xéc măng hơi trên cùng có độ lệch góc 45 độ với trục chốt của piston.
- Khe xéc măng hơi thứ 2 lệch với khe xéc măng hơi trên đó 180 độ, cũng có độ lệch góc 45 độ với trục chốt của piston.
- 2 xéc măng dầu lệch xéc măng hơi góc 45 độ, cũng có độ lệch góc 45 độ với trục chốt của piston.
Trên là những thông tin về xéc măng động cơ ô tô mà các bạn cần nắm bắt, chúc các bạn có những kiến thức thú vị, đừng quên tìm hiểu thêm về VATC tại: Trung tâm dạy nghề sửa chữa ô tô.
Nguồn bài viết: DPRO SHOP ALLIANCE